قهوه و تاثیر آن بر سوخت و ساز بدن
تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن چگونه است؟
تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن، چند سالی است که مورد تحقیق قرار گرفته و بسیاری این سوال را دارند که تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن چگونه است؟ آیا این تاثیر برای ما مفید است؟
نوشیدن قهوه اولین کاری است که صدها میلیون نفر هر روز صبح هنگام بیدار شدن از خواب انجام می‌دهند. شاید شما هم از آن دسته افرادی باشید که با چشمان نیمه‌باز، مستقیم از رختخواب به سمت دستگاه قهوه‌ساز می‌روند تا از اکسیر یک فنجان قهوه خوش عطر و طعم بهره‌مند شوند.
امروزه شایعات منفی بسیار زیادی در مورد مضرات نوشیدن قهوه از شرق تا غرب دنیا شنیده می‌شود. با این حال، قهوه در واقع یک نوشیدنی کاملا سالم است که میلیاردها انسان در سراسر دنیا آن را مصرف می‌کنند. به هر حال، فارغ از این که شما معتقد به بی خطر بودن نوشیدن قهوه هستید یا این که آن را مضر می‌دانید، واقعیت این است که نوشیدنی روزانه میلیاردها نفر در سراسر دنیا را قطعا باید بی خطر در نظر بگیریم.
علاوه بر این، کافئین یکی از مهمترین عناصر موجود در قهوه است. این عنصر، ماده‌ای شگفت‌انگیز است که طیف گسترده‌ای از عملکردهای گوناگون را دارد. برای مثال، کافئین می‌تواند عملکرد و استقامت بدن را در طول تمرینات ورزشی طولانی مدت و حرفه‌ای بالا ببرد و یکی از مهم ترین فاکتورهای برای بررسی تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن است.
همچنین، کافئین باعث می‌شود که نتایج حاصل از فعالیت‌های کوتاه مدت و تحت فشار شدید هم بهبود پیدا کند. یکی دیگر از فواید این عنصر فوق‌العاده، این است که با مصرف آن در طول فعالیت‌های ورزشی کمتر احساس درد و ضعف خواهید داشت. همین مزایا می‌تواند دلیل کار ورزشکاران حرفه‌ای تناسب اندام را برای ما روشن کند. این ورزشکاران به طور معمول دقیقا پیش از شروع تمریناتشان یک فنجان قهوه جاوا می‌نوشند.
علاوه بر مواردی که ذکر شد، کافئین سلامت ذهنی را نیز بهبود می‌بخشد. به همین دلیل است که با نوشیدن یک فنجان قهوه، احساس خستگی از شما دور می‌شود. البته، باید در نظر داشته باشید که مصرف کافئین به صورت عادت روزانه باعث می‌شود تاثیر این ویژگی‌ها کاهش پیدا کند.
به عبارتی می توان میزان زیادی از تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن به خاطر کافئین است. اما بگذارید این موضوع را بیشتر توضیح دهیم.
قهوه، اکسیری شگفت‌انگیز
شاید تعجب کنید که به شما بگوییم قهوه یکی از غذاهای سالم به شمار می‌رود. برای مثال، امروزه دیگر برای ما ثابت شده است که مصرف روزانه قهوه باعث کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دوم می‌شود. این نتیجه تحقیقی است که در آخرین سال‌های قرن بیستم انجام شده است.
در این تحقیق، ارتباط بین مصرف قهوه و دیگر نوشیدنی‌های حاوی کافئین در دراز مدت با میزان ابتلا به دیابت نوع دوم مورد بررسی قرارگرفته است. این تحقیق حاصل تلاش های مطالعاتی متخصصین و مراقبین بهداشت حرفه ای است.
مطالعات موردی محققین بر روی اطلاعات دریافت شده از 41،934 مرد در طول سال‌های 1986 تا 1998 میلادی و 84،276 زن در طول سال‌های 1980 تا 1998 انجام شد. این مردان و زنان در شروع کار فاقد هر گونه بیماری قلبی و عروقی، دیابت و سرطان بودند. به این ترتیب، میزان نوشیدن قهوه توسط این افراد در هر 2 تا 4 سال از طریق دریافت پاسخ پرسشنامه‌های معتبر مورد بررسی قرار گرفت. با این توضیحات، نتایج به دست آمده جالب توجه بود:
در طی این تحقیقات، ابتلای 1.333 مرد و 4.085 زن به دیابت نوع دوم ثبت شد. این محققین به بررسی سن، شاخص توده بدنی (BMI) و سایر عوامل خطرآفرین پرداختند. نتیجه مشخص کرد که بین مصرف قهوه و دیابت نوع دوم یک رابطه معکوس برقرار است.
به عبارت دیگر، افرادی که بیشترین تمایل و اشتیاق را برای نوشیدن قهوه داشتند، همان کسانی بودند که کمترین خطر ابتلا به دیابت نوع دوم آن‌ها را تهدید می‌کرد. در بخش نتیجه‌گیری این تحقیق نوشته شده است که “اطلاعات به دست آمده نشان می‌دهد مصرف قهوه در دراز مدت باعث می‌شود خطر ابتلا به دیابت نوع دوم به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند.”
نکته جالب توجه دیگری نیز در این مطالعه وجود دارد: به طور کلی، مصرف کافئین به هر شکل اعم از نوشیدن قهوه یا بهره گرفتن از سایر منابع کافئین باعث می‌شود خطر ابتلا به دیابت نوع دوم در زنان و مردان به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند. به عبارت دیگر، ممکن است نوشیدن قهوه بدون کافئین به اندازه قهوه کافئین دار تاثیر مثبت و قابل قبولی نداشته باشد.
سه‌گانه شگفت‌انگیز: افزایش انرژی – بهبود عملکرد – چربی‌سوزی
تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن و انرژی گرفتن
شاید بتوان گفت که شایع‌ترین دلیل برای مصرف کافئین یا نوشیدنی‌های حاوی کافئین، اثر انرژی بخش آن است. به عنوان مثال می‌توان به تحقیقی اشاره کرد که در این زمینه بر روی 144 نفر داوطلب (72 مرد و 72 زن) انجام شد.
در این تحقیق، تاثیر صبحانه و کافئین مورد بررسی قرار گرفت. محققین داوطلبانی که صبحانه غلات می‌خوردند را با آن‌هایی که صبحانه نمی‌خوردند، مقایسه کردند. همچنین، میان افرادی که قهوه کافئین‌دار می‌نوشیدند با افرادی که قهوه بدون کافئین مصرف می‌کردند نیز مقایسه‌ای انجام شد.
در نهایت، محققین دریافتند افرادی که به عنوان صبحانه غلات مصرف می‌کردند در مقایسه با دیگرانی که صبحانه نمی‌خوردند، در شروع جلسات تحقیقی حالت احساسی مثبت تري داشتند. همچنین، این افراد در انجام وظایفی که نیاز به قدرت ذهنی داشت، عملکرد بهتری ثبت کردند.
در پایان جلسات تحقیقی هم این داوطلبین از آرامش بیشتری برخوردار بودند. در نتیجه، خوردن صبحانه به عنوان کاری مفید برای بدن محسوب می‌شود.
در مورد مصرف کافئین نیز در نتیجه‌گیری این تحقیق چنین آمده است:
“مصرف کافئین در داوطلبان باعث شد که در درک اطلاعات جدید عملکرد بهتری از خود نشان دهند. همچنین، کافئین با ایجاد خستگی در طول جلسه تحقیقی مقابله می‌کرد.”
بهبود عملکرد و کاهش وزن
یکی از موضوعاتی در زمینه تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن مورد توجه است، بحث کاهش وزن و چربی سوزی توسط قهوه است.
کافئین برای تطبیق پذیری و ایجاد مقاومت بدن بیشترین کمک را می رساند. برای مثال، این عنصر باعث بهبود عملکرد در فعالیت‌های ورزشی می‌شود. “دیوید کاستیل” ، فیزیولوژیست برجسته ورزشی و دارای مدرک دکترا در این رشته است. او نزدیک به سه دهه پیش تحقیقی را در مورد ارتباط میان کافئین و ورزش انجام داده است.
در این تحقیق، 9 ورزشکار حرفه‌ای (دو ورزشکار زن و هفت ورزشکار مرد) در رشته دوچرخه سواری به عنوان داوطلب کاستیل را همراهی می‌کردند. او از این ورزشکاران خواست که تا 80 درصد از سطح نهایی V02 به دوچرخه‌سواری ادامه دهند. این توضیح لازم است که سطح نهایی V02 به عنوان حداکثر جذب اکسیژن شناخته می‌شود و روشی برای ارزیابی عملکرد سیستم قلب و عروق فرد آزمایش‌شونده است.
هر کدام از ورزشکاران مورد آزمایش در این تحقیق، دو مرتبه آزمایش را انجام دادند. مرتبه اول، آن‌ها 60 دقیقه پیش از شروع ورزش یک فنجان قهوه حاوی 330 میلی‌گرم کافئین نوشیدند. برای مرتبه دوم نیز 60 دقیقه قبل از ورزش یک فنجان قهوه بدون کافئین به آن‌ها داده شد.
نتیجه آزمایش نشان داد که این ورزشکاران در شرایطی که نوشیدن قهوه کافئین دار را امتحان کرده بودند، به طور متوسط 90 دقیقه رکاب زدند. این در حالی بود که آن‌ها با نوشیدن قهوه بدون کافئین به طور میانگین تنها 76 دقیقه دوچرخه‌سواری کرده بودند. به عبارت دیگر، نوشیدن قهوه کافئین‌دار باعث افزایش توان 18 درصدی ورزشکاران شد. به عبارتی دیگر تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن این وزرشکاران، مثبت بوده است.
علاوه بر این، کاستیل اسیدهای چرب آزاد پلاسما، گلیسرول و میزان تنفس این دوچرخه‌سواران را نیز اندازه‌گیری کرد. از طریق مقایسه همین اطلاعات مشخص شد که نوشیدن قهوه کافئین دار توسط این ورزشکار باعث چربی‌سوزی (لیپولیز) بیشتر در آن‌ها شده است.
در حقیقت، اکسیداسیون چربی یا چربی‌سوزی در طی آزمایش با نوشیدن قهوه کافئین دار (118 گرم یا 1.31 گرم در دقیقه) به میزان قابل توجهی بالاتر (107 درصد بیشتر) از آزمایش با نوشیدن قهوه بدون کافئین (57 گرم یا 0.75 گرم در دقیقه) بود. همچنین، ورزشکاران پس از مصرف قهوه کافئین‌دار بسیار کمتر احساس خستگی می‌کردند و این اتفاق نشان داد که مصرف کافئین باعث راحت‌تر شدن فعالیت‌های ورزشی می‌شود.
در این زمینه تحقیقات دیگری هم انجام شده است که نتایج آن‌ها نیز نشان می‌دهد کافئین بر روی بهبود عملکرد تاثیری مثبت دارد.
ترموژنز (Thermogenesis) یا چربی‌سوزی
آزادسازی انرژی توسط بدن در هوای سرد را ترموژنز می‌نامند. این کار که توسط سوختن چربی قهوه‌ای انجام می‌شود، باعث گرم شدن بدن می‌گردد. یکی از آخرین تحقیقات در مورد اندازه‌گیری مصرف انرژی بدن، اکسیداسیون چربی یا چربی‌سوزی و نوراپی نفرین (NE) پس از نوشیدن قهوه کافئین دار و قهوه بدون کافئین بوده است.
دوز تجویز شده در این تحقیق معادل 5 میلی‌گرم کافئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدون چربی بود. بیشتر این وزن بدون چربی را عضله‌ها و استخوان‌های بدن تشکیل می‌دهند. در مجموع، مردان جوان در حدود 350 میلی‌گرم و مردان مسن هم حدود 295 میلی‌گرم کافئین مصرف کردند.
دلیل این تفاوت مصرف این بود که مردان جوان دارای وزن بدون چربی (FFM) بیشتری نسبت به مردان مسن هستند. محققین بر روی 10 مرد مسن (بین 65 تا 80 ساله) و 10 مرد جوان (بین 19 تا 26 ساله) که مصرف کافئین آن‌ها متعادل بود، مطالعات خود را انجام دادند.
آن‌ها دریافتند که افزایش مصرف کافئین در مردان مسن و مردان جوان باعث شد هر دو گروه به میزان مشابهی در سطوح کافئین پلاسمای خود افزایش داشته باشند. در نتیجه، هر دو گروه جوان و مسن کافئین را به یک اندازه مشابه جذب کردند.
میزان تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن این افراد باعث شده تا صرف انرژی در مردان جوان به میزان 11 درصد افزایش پیدا کند. برای مردان مسن هم 9.5 درصد افزایش میزان متابولیسم نشان داده شد. در نهایت، محققین نتیجه گرفتند که “مردان مسن و جوان از نظر ترموژنز پاسخ مشابهی به مصرف کافئین نشان می‌دهند. این در حالی است که اسیدهای چرب پس از مصرف کافئین در مردان مسن، کمی بیشتر افزایش می‌یابد. این تفاوت‌های متابولیکی با تغییرات نوراپی نفرین یا اکسیداسیون چربی ارتباطی ندارد.”
در این زمینه یک مطالعه دیگر را نیز می‌توان به عنوان مثال ذکر کرد. در این مطالعه، عملکرد یک نوشیدنی قهوه بر روی متابولیک بدن انسان بررسی شد. این نوشیدنی علاوه بر قهوه، حاوی آب نارنج، اسید هیدروکسی سیتریک و کروم بود.
اما تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن در این نوشیدنی جدید، بسیار جالب بود. نتیجه این مطالعه نشان داد که نوشیدن این قهوه باعث افزایش قابل ملاحظه میزان متابولیسم (تا 30 درصد) می‌شود. این تحقیق تحت عنوان “قهوه کاربردی” انجام شد که در آن به قهوه مواد مفید دیگری نیز می افزودند.
آیا نوشیدن قهوه مفید است؟
آن‌چه مسلم است، این است که نوشیدن قهوه و مصرف کافئین می‌تواند فواید زیادی برای سلامتی به همراه داشته باشد. از جمله این فواید می‌توان به افزایش ذهنی و فیزیکی، افزایش چربی‌سوزی، بهبود شرایط بدن از نظر سلامتی (برای مثال، کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دوم) اشاره کرد و در کل گفت که تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن تا مقدار زیادی خوب است.
در نتیجه، هنگامی که مواد غذایی مفید دیگری نیز به قهوه اضافه می‌شوند، می‌توان نوشیدن آن را مفیدتر از قبل نیز دانست. با این توضیح، به نظر می‌رسد آینده قهوه کاربردی جاوا روشن است.
جدول: میزان کافئین دریافتی از هر نوع نوشیدنی
| نوع نوشیدنی | حجمی که سرو می‌شود | میزان کافئین موجود در هر بار سرو نوشیدنی |
| قهوه | یک فنجان | 60 تا 150میلی‌گرم |
| قهوه بدون کافئین | یک فنجان | 2 تا 5 میلی‌گرم |
| قهوه استارباکس | 8 اونس (حدود 30 میلی‌لیتر) | 250 میلی‌گرم |
| قهوه جاوافیت (JavaFit) | 8 اونس (حدود 235 میلی‌لیتر) | 300 تا 400 میلی‌گرم |
| قهوه لاته استارباکس | 16 اونس (حدود 475 میلی‌لیتر) | 70 میلی‌گرم |
| چای (کیسه‌ای یا معمولی) | یک فنجان | 20 تا 50 میلی‌گرم |
| هات چاکلت (شکلات داغ) | یک فنجان | 6 میلی‌گرم |
| نوشابه‌های از نوع کوکاکولا | قوطی 12 اونسی (حدود 355 میلی‌لیتری) | 40 میلی‌گرم |
در حاشیه نوشیدن قهوه: جدیدترین اطلاعات به دست آمده در مورد عملکرد این نوشیدنی
تا به امروز مطالعات زیادی در زمینه نوشیدن قهوه، مصرف کافئین و تاثیر قهوه بر متابولیسم بدن انجام شده است. بسیاری از نتایج این مطالعات با پیش‌فرض‌های ذهنی و شنیده‌های ما در مورد نوشیدن قهوه متفاوت است. در این‌جا برخی از جدیدترین نتایج حاصل از این تحقیقات را ارائه می‌کنیم:
- نوشیدن قهوه باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی یا افزایش خطر مرگ نمی‌شود.
- مصرف قهوه می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دهان، سرطان حلق و سرطان مری را کاهش دهد.
- نوشیدن قهوه می‌تواند در جلوگیری از ابتلا به سرطان کولون و رکتوم (سرطان روده بزرگ و راست روده) در انسان کمک کند.
- مصرف قهوه در دراز مدت باعث می‌شود خطر ابتلا به دیابت نوع دوم کاهش پیدا کند.
- نوشیدن قهوه باعث کاهش خطر ابتلا به پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده ناشی از سوءمصرف الکل می‌شود.
- می‌توان از نوشیدن قهوه به عنوان یک عامل پیشگیری کننده از بیماری‌های کبدی استفاده کرد.
- هیچ ارتباطی میان مصرف قهوه با خطر سرطان لوزالمعده یا سرطان پانکراس وجود ندارد.
- به طور کلی، نوشیدن قهوه و مصرف کافئین باعث افزایش خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی نمی‌شود.
- ثابت شده است که افزایش مصرف قهوه با کاهش خطر ابتلا به سرطان اپیتلیال تخمدان تهاجمی (EOC) همراه است.
- نوشیدن قهوه یا مصرف کافئین ارتباطی با ابتلا به سرطان سینه ندارد.
- نتایج تحقیقات اپیدمیولوژی یا “همه‌گیرشناسی” نشان می‌دهد ارتباطی معکوس بین مصرف قهوه و خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان‌های خاص نظیر سرطان روده بزرگ و راست روده وجود دارد.
- تحقیقات مختلفی در مورد نقص‌های مادرزادی و از همان بدو تولد بر روی انسان انجام شده است. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که نوشیدن قهوه را نمی‌توان به تراتوژن قلمداد کرد (تراتوژن به معنی هر نوع عامل محیطی آسیب‌زننده به جنین در دوران پیش از تولد است). با این حال، برخی شواهد حاکی از این است که نوشیدن سه فنجان قهوه یا بیشتر از آن در دوران بارداری به صورت روزانه ممکن است بر روی کاهش وزن نوزاد تاثیری منفی داشته باشد.
- تحقیقات مربوط به ارتباط میان مصرف قهوه و افزایش میزان سقط جنین و به وجود آمدن تاخیر در لقاح و بارداری، به نتایجی متناقض ختم شده است. در نتیجه، هنوز نمی‌توان در این ارتباط نتیجه‌گیری قطعی داشت.
پیشنهاد میکنم این مقاله ها را نیز مطالعه کنید: