عربیکا و روبوستا کدام کافئین بیشتری دارد؟ مقایسه کافئین انواع قهوه ها و دلایل موثر بر میزان کافئین
آیا تا به حال کنجکاو شده‌اید که کدام قهوه کافئین بیشتری دارد و چگونه می‌توانید قهوه‌ای انتخاب کنید که هم طعم دل‌پذیر داشته باشد و هم انرژی‌بخش باشد؟ شناخت تفاوت‌های میان قهوه عربیکا و روبوستا، دو نژاد اصلی دانه قهوه، کلید رسیدن به پاسخ این سوال است. قهوه عربیکا با طعمی ملایم و عطر پیچیده‌اش، محبوبیت زیادی دارد، اما قهوه روبوستا از نظر میزان کافئین حرف اول را می‌زند و برای کسانی که دنبال انرژی بیشتر هستند گزینه‌ای ایده‌آل است. انتخاب بهترین قهوه، چه به صورت تک‌نژاد و چه به شکل میکس‌های متنوع، نیازمند آگاهی درباره عوامل مؤثر در میزان کافئین است؛ عواملی مانند نوع دانه، درجه برشتگی، روش آسیاب و شیوه دم‌آوری. اگر قصد خرید میکس قهوه با کافئین بالا را دارید، شناخت این نکات به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را متناسب با سلیقه و نیازتان انتخاب کنید. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر این موضوعات می‌پردازیم تا بتوانید با اطلاعات کامل، قهوه‌ای مناسب و پرکافئین را در فنجان خود داشته باشید.
عربیکا و روبوستا کدام کافئین بیشتری دارد؟
مقایسه میزان کافئین قهوه عربیکا و قهوه روبوستا
قهوه عربیکا و قهوه روبوستا دو نژاد اصلی دانه قهوه هستند که تفاوت‌های بارزی در میزان کافئین دارند. قهوه عربیکا، که حدود ۶۰ درصد از قهوه جهان را تشکیل می‌دهد، معمولاً دارای کافئین کمتری نسبت به روبوستا است. به طور متوسط، یک فنجان قهوه عربیکا حدود ۸۰ میلی‌گرم کافئین دارد، در حالی که یک فنجان قهوه روبوستا می‌تواند تا ۲۰۰ میلی‌گرم کافئین داشته باشد که بیش از دو برابر عربیکاست.
طعم قهوه عربیکا معمولاً شیرین‌تر و لطیف‌تر است و عطر پیچیده‌ای با نت‌های شکلات، میوه و مغزها دارد. در مقابل، قهوه روبوستا طعمی قوی‌تر و تلخ‌تر با رایحه‌ای تند و نت‌های لاستیک سوخته و بادام زمینی ارائه می‌دهد. به همین دلیل، بسیاری از میکس‌های قهوه که در بازار عرضه می‌شوند ترکیبی از این دو نژاد هستند تا تعادل طعم و کافئین حفظ شود.
۵ عامل موثر و مهم در میزان کافئین قهوه
میزان کافئین موجود در یک فنجان قهوه تحت تأثیر چندین عامل مهم است که باید در زمان خرید و دم‌آوری قهوه به آن‌ها توجه داشت:
- نوع دانه قهوه (عربیکا یا روبوستا): همانطور که گفته شد، دانه‌های روبوستا به طور طبیعی کافئین بیشتری دارند.
- میزان برشتگی (Roast): برشتگی تیره‌تر معمولاً باعث کاهش وزن دانه‌ها می‌شود و به نظر می‌رسد کافئین نسبی بیشتری داشته باشند، اما برشتگی طولانی می‌تواند کمی کافئین را کاهش دهد.
- زمان دم‌آوری: هر چه آب بیشتر با قهوه تماس داشته باشد، کافئین بیشتری استخراج می‌شود. دم‌آوری طولانی‌تر معمولاً فنجانی با کافئین بالاتر تولید می‌کند.
- میزان آسیاب قهوه: آسیاب نرم‌تر باعث افزایش سطح تماس قهوه با آب شده و استخراج کافئین را افزایش می‌دهد، به خصوص در روش‌هایی مانند اسپرسو.
- دمای آب: دمای بالاتر آب استخراج کافئین را تسریع می‌کند و میزان کافئین فنجان را افزایش می‌دهد.
تأثیر میزان برشتگی (Roast) بر کافئین قهوه
برشتگی دانه‌های قهوه یکی از فاکتورهای مهم در تعیین میزان کافئین است. در فرایند برشتگی، دانه‌ها تحت حرارت بالا قرار می‌گیرند و برخی ترکیبات شیمیایی آن‌ها تغییر می‌کند. جالب است بدانید که کافئین نسبتاً مقاوم به حرارت است و در درجه برشتگی‌های مختلف فقط کمی کاهش می‌یابد.
برای مثال:
- برشتگی روشن (Light Roast): دانه‌های رست روشن نسبت به وزن حاوی کافئین بیشتری هستند، زیرا کمتر در معرض حرارت قرار گرفته‌اند.
- برشتگی متوسط (Medium Roast): کافئین کمی کاهش می‌یابد ولی هنوز نزدیک به مقدار دانه خام است.
- برشتگی تیره (Dark Roast): وزن دانه‌ها کاهش چشمگیری دارد، اما از نظر حجم کافئین ممکن است مشابه یا حتی بیشتر به نظر برسد چون دانه‌ها سبک‌تر شده‌اند.
در واقع، اگر میزان کافئین را بر اساس وزن اندازه‌گیری کنیم، برشتگی بلندتر سبب کاهش کافئین می‌شود، اما اگر بر اساس حجم فنجان قهوه باشد، تفاوت کمتری مشاهده می‌شود. بنابراین، افراد باید با توجه به روش دم‌آوری و میزان قهوه مصرفی، برشتگی مناسب را انتخاب کنند.
نحوه محاسبه میزان کافئین در هر رست
برای محاسبه دقیق میزان کافئین در هر رست قهوه، باید وزن و حجم دانه‌ها را در نظر گرفت. به طور معمول، کافئین در دانه‌های خام اندازه‌گیری می‌شود و سپس با توجه به تغییرات وزن ناشی از برشتگی، میزان کافئین در دانه‌های برشته شده محاسبه می‌شود.
فرمول ساده شده:
میزان کافئین در دانه برشته شده = (میزان کافئین در دانه خام) × (وزن دانه برشته شده / وزن دانه خام)
از آنجایی که برشتگی باعث کاهش وزن دانه‌ها می‌شود، میزان کافئین بر اساس وزن کاهش خواهد داشت. به این ترتیب، قهوه‌های رست تیره‌تر به طور وزنی کافئین کمتری دارند، اما چون حجم مصرفی ممکن است متفاوت باشد، این تفاوت در فنجان نهایی کمتر محسوس می‌شود.
نقش زمان دم‌آوری در میزان کافئین قهوه
زمان دم‌آوری یکی از عوامل کلیدی در تعیین مقدار کافئین استخراج شده در فنجان قهوه است. هر چه آب بیشتر با پودر قهوه در تماس باشد، کافئین بیشتری از دانه‌ها استخراج می‌شود. اما این موضوع به نوع روش دم‌آوری نیز بستگی دارد:
- اسپرسو: زمان دم‌آوری کوتاه (۲۰-۳۰ ثانیه) دارد اما به دلیل فشار بالا و آسیاب بسیار نرم، میزان کافئین در واحد حجم بسیار بالاست.
- قهوه دمی (مانند دریپر یا کمکس): زمان دم‌آوری طولانی‌تر (۳-۵ دقیقه) است که باعث استخراج بیشتر کافئین می‌شود ولی در هر حجم معمولاً کافئین کمتری نسبت به اسپرسو دارد.
- فرانچ پرس: زمان دم‌آوری معمولاً ۴ دقیقه است و به دلیل تماس مستقیم آب با قهوه، کافئین قابل توجهی استخراج می‌شود.
هر چند افزایش زمان دم‌آوری کافئین را افزایش می‌دهد، اما اگر زمان بیش از حد طولانی شود، ممکن است طعم تلخ و نامطبوعی در قهوه ظاهر شود. بنابراین، زمان دم‌آوری باید متناسب با نوع قهوه، آسیاب و سلیقه شخصی تنظیم شود.
تأثیر میزان آسیاب قهوه بر کافئین موجود در فنجان
آسیاب قهوه نقش مهمی در میزان استخراج کافئین دارد. دانه‌هایی که به صورت نرم‌تر آسیاب می‌شوند سطح تماس بیشتری با آب دارند و در نتیجه کافئین بیشتری آزاد می‌کنند. این موضوع به ویژه در روش‌های تحت فشار مانند اسپرسو اهمیت دارد.
در مقابل، آسیاب درشت‌تر که برای قهوه دمی یا فرنچ پرس استفاده می‌شود، زمان بیشتری برای استخراج نیاز دارد و کافئین کمتری در واحد زمان استخراج می‌کند. به طور کلی:
- آسیاب نرم → استخراج سریع‌تر و کافئین بیشتر در حجم کمتر
- آسیاب درشت → استخراج کندتر و کافئین کمتر در حجم بیشتر
بنابراین، برای افرادی که به دنبال افزایش کافئین در فنجان خود هستند، آسیاب نرم‌تر و روش‌هایی مانند اسپرسو می‌تواند گزینه مناسبی باشد.
تأثیر دمای آب بر استخراج کافئین و طعم قهوه
دمای آب در هنگام دم‌آوری یکی از عوامل تعیین‌کننده میزان کافئین استخراج شده است. به طور کلی، دمای آب بین ۹۰ تا ۹۶ درجه سلسیوس بیشترین میزان استخراج کافئین را فراهم می‌کند. دلایل این تأثیر عبارتند از:
- دمای بالاتر آب: مولکول‌های آب انرژی بیشتری دارند که باعث واکنش سریع‌تر با مواد موجود در قهوه و استخراج بیشتر کافئین و روغن‌های معطر می‌شود.
- دمای پایین‌تر آب: استخراج کافئین و دیگر ترکیبات مهم کاهش می‌یابد که منجر به طعم ضعیف‌تر و کمتر کافئین در فنجان می‌شود.
نکته مهم دیگر، تنظیم دمای آب متناسب با نوع قهوه و روش دم‌آوری است تا تعادل بین طعم و میزان کافئین حفظ شود. برای مثال، در دم‌آوری‌های طولانی مانند فرنچ پرس، دمای ۹۰ درجه کافی است، اما برای اسپرسو معمولاً دمای نزدیک به ۹۶ درجه سلسیوس توصیه می‌شود.
جدول مقایسه کافئین انواع قهوه در مقیاس ثابت
در ادامه جدولی ارائه شده که متوسط میزان کافئین قهوه عربیکا و کافئین قهوه روبوستا در فنجان‌های با حجم ثابت را برای چند نوع قهوه مختلف نشان می‌دهد:
| نوع قهوه | حجم فنجان (میلی‌لیتر) | میزان کافئین (میلی‌گرم) | ویژگی طعمی |
|---|---|---|---|
| قهوه عربیکا | 240 | 80 | شیرین و لطیف، رایحه شکلات و میوه |
| قهوه روبوستا | 240 | 200 | تلخ‌تر، رایحه تند و بادام زمینی |
| اسپرسو (عربیکا و روبوستا) | 30 | 45-75 | قوی و غلیظ |
| قهوه دمی (دریپر) | 360 | 240 | ملایم تا متوسط |